دیسک کمر

1-مقدمه

2-دیسک کمر چیست ؟

3-آسیب های دیسک کمر

4-عوامل آسیب رساندن به دیسک کمر

5-نشانه های دیسک کمر

6-محافظت از دیسک کمر

1-مقدمه :

در حالت کلی 90 درصد مردم جهان درد کمر را تجربه میکنند و در کشور ما 27 درصد جمعیت دارای کمر درد مزمن هستند . درصورت آسیب رسیدن به مهره های کمر و به اصطلاح فتق، بیرون زدگی و پیری دیسک کمر باعث بوجود آمدن یکی از صعب العلاج ترین بیماریهای ستون فقرات می شود .

ستون فقرات دارای 24 مهره قابل انعطاف و محرک میباشد . که 7 مهره در گردن، 12 مهره در پشت و 5 مهره در کمر این 24 مهره متحرک ستون فقرات را تشکیل میدهند.

2-دیسک کمر چیست ؟

همانطور که اشاره شد ستون فقرات دارای 24 مهره محرک میباشد . حال در بین این مهره های محرک بافتهای ژلاتینی و غضروفی شکل وجود دارند که وظیفه این بافتها گرفتن ضربه، فشار وارده و همچنین نرم و قابل انعطاف کردن مهره ها میباشد که به این بافتهای غضروفی شکل اصطلاحا دیسک کمر میگویند .

بخواهیم بصورت عامیانه وظیفه دیسک کمر را بازگو کنیم عملکرد آن همانند کمک فنرهای ماشین میباشد که علاوه بر جلوگیری از ضربه های وارده به کابین باعث نرم تر شدن آن نیز میشود .

مهره های کمری بعلت قرارگیری در پایین ترین نقطه ستون فقرات، فشار بیشتری به نسبت مهره های متحرک دیگر تحمل میکند و این عامل مهره های کمری را آسیب پذیر تر کرده و نیاز به محافظت و رسیدگی بیشتری دارند .

دیسک کمر از 2 قسمت تشکیل شده است . یکی قسمت بیرونی ویا حلقه دیسک بنام آنولوس فیبروزوس و دیگری قسمت داخلی و هسته بنام نوکلئوس پولپوزوس نام دارد .

حال در مجاورت هر دیسک کمر یک فضای خاصی برای عبور ریشه عصبی وجود دارد که آن ریشه به تمام ارگان های اطراف عصب میدهد و در نهایت با عبور از باسن که عصب های سیاتیک را تشکیل می دهد، وارد پاها میشود ، به همین علت است که درصورت آسیب دیدن دیسک کمر عوارض آن اغلب از پاها نمایان میشود.

3-آسیب های دیسک کمر :

فتق دیسک کمر :

هنگامی که آسیب و ترک خوردگی در قسمت بیرونی یا حلقه دیسک ( آنالوس ) اتفاق می افتد ممکن است آن ناحیه دچار پارگی شود و در این حالت قسمت داخلی یا هسته دیسک ( نوکلئوس ) میتواند از آن خارج شود و ممکن است درد بسیار زیادی نیز با خود همراه داشته باشد . و حتی در صورتی که قسمت هسته ( نوکلئوس ) اعصاب نخاعی را تحت فشار قرار دهد ممکن است فرد در ناحیه پاها دچار اختلال ، ضعف و درد شود .

بیرون زدگی دیسک کمر :

بیرون زدگی دیسک کمر برخلاف فتق دیسک ، ناحیه آنالوس هیچگونه پارگی و ترک خوردگی ندارد و فقط قسمتی از لایه های آن دچار ضعف و نازکی شده اند که در این حالت هسته دیسک با حرکت کردن بسوی ناحیه نازک شده در آنجا تجمع کرده و باعث برآمدگی میشود . البته این نوع عارضه ممکن است هیچ ربطی به کمر درد نداشته باشد بنابراین بیرون زدگی دیسک کمر دلیل بر درد کمر نیست .

انحطاط یا پیری ( دژنراسیون ) دیسک کمر :

اکثر افراد در طول زندگی خود دچار اینگونه عارضه پیری دیسک کمر میشوند . با گذشت زمان همانطور که پوست ما دچار چین و چروک و موهای ما خاکستری و سفید میشوند و در حالت کلی دچار تغییراتی میشوند، همانگونه نیز دیسک کمر دچار پیری و تغییراتی از جمله تغییر در ساختار سلولی، دیواره های بیرونی و ارتفاع دیسک میشوند . البته همانند بیرون زدگی دیسک کمر این نوع عارضه نیز ممکن است دلیل اصلی دردکمر نباشد .

4-عوامل آسیب رساندن به دیسک کمر :

افزایش و کهولت سن

اضافه وزن

نشستن، ایستادن بصورت قوز کرده و نادرست

بلند کردن و جابجا کردن اشیا در حالات نامناسب

افزایش ناگهانی فشار بر ستون فقرات (حتی فشارهای کم)

ورزش های غیر اصولی و سنگین مثل فوتبال، کشتی، ورزش های رزمی و ... ( بصورت غیر حرفه ای و غیر استاندارد )

رانندگی به ویژه در مسافت های طولانی و با ماشین های سنگین یا دارای صندلی نامناسب بدون استفاده از نشیمنگاه و پشتی های طبی

ایستادن و یا نشستن طولانی مدت بدون استفاده از پشتی های طبی

خم و راست شدن زیاد

لرزش کل بدن (مثلاً هنگام کار کردن با تراکتور، ویبراتور و …)

5-نشانه های دیسک کمر :

نشانه های دیسک کمر همانطور که از نام آن پیداست در قسمتهای مختلف کمر، گاهی اوقات باسن و در پاها رویت میشود

  احساس ناتوانی یا گرفتگی در پاها و خصوصا درد پشت زانوها 

  بی حسی و ضعف عضلانی

  احساس گزگز و مور مور و خواب رفتگی در پاها 

  احساس سوزش عضلانی

تغییر در عملکرد روده و مثانه 

سوزش و درد کف پا 

فلج از کمر به پایین

6-محافظت از دیسک کمر :

حال با دانستن مطالب بالا و آگاهی مختصر از دیسک کمر، وقت آن رسیده است که به فکر پیشگیری و یاری رساندن به دیسک کمر خود باشید .

هر کدام از انواع دیسک کمر را که برایتان بیان کردیم بوسیله انواع کمربند های طبی قابل پیشگیری و درمان مختصر میباشند .

کمربند های طبی یا به اصطلاح لومبوساکرال کرست ( Lumbosacral corset ) انواع مختلفی دارند که عمده این تفاوت ها در جنس و تعداد آتل های آنها میباشد .

از انواع کمربند های طبی میتوان به کمربند طبی سخت ( آتل پلی آمید ) کمربند طبی نرم ( آتل پلی پروپیلن ) قوزبند کمربند طبی ( تروکلومبار TLSO ) اشاره کرد .

کمربند های نرم اغلب برای دیسک های خفیف و بسیار خفیف استفاده میشود و برای جلوگیری از پیری دیسک کمر و فشارهای ناگهانی به دیسک بسیار موثر است و کاربرد عمومی دارد .

کمربندهای سخت اغلب برای دیسک های متوسط به بالا استفاده میشود و گاهی با تشخیص پزشک قبل و پس از عمل نیز مورد استفاده قرار میگیرد . این نوع کمر بند ها همانند کمربند های نرم برای پیری دیسک کمر و فشارهای ناگهانی به دیسک بسیار موثر باشد و میتواند کاربرد عمومی نیز داشته باشد .

قوزبند کمربند ها نیز ستون فقرات را در موقعیت طبیعی خود نگهداشته و قرار گرفتن شانه در موقعیت نامناسب را تصحیح میکند و بعد از انواع عمل ستون فقرات نیز استفاده میشود .